UŞAK YEREL TARİH·22 TEMMUZ 2017 CUMARTESİ
Bütün Banaz’a selamlar...
Bundan sonra Banaz hakkında kültür ve tarih konulu yazılar yazarda beraber olacağız. Emeğimin Banaz’a ve Banaz halkına hizmet etmesini umuyorum.
Selçuklu döneminde 1071'deki Malazgirt Savaşı'na kadar birçok Anadolu şehrinin Türklerce ele geçmiş, 1067'de Konya, 1068'de Afyon/Emirdağ ve nihayet 1069'da Denizli/Honaz fethedilmiş,1071’den sonra Bizans ordusu Uşak-Alaşehir hattında tutunmaya çalışmaktadır. Banaz’ın fethini 1071 yılına tarihlesek yanlış olmaz diye düşünüyorum.
Bu dönemde Banaz Orta Asya’ dan akın akın gelen Türkmenlerin öbek öbek yerleştiği bir mekan haline gelecektir. Selçuklu Ordusu’nun en önemli bileşeni olan ahilik teşkilatı fetihlere İslam adına savaşma hedefi getirerek yağma ve talan için değil Allah için savaşılan bir kutsallık getirmiştir. Selçuklu’dan Osmanlı’ya uzanan tarihi ile Batı Anadolu’nun bir çok yerinde Ahi ismiyle başlayan tekke/zaviyeler ve Banaz’da gördüğümüz Ahi Baba Zaviyesi(Ahbaba/Ağbaba) Ahiliğin bölgede ki etkinliğini gösterir önemli bir göstergedir.
Bu dönem Türkmen varlığı kentli-göçebe çekişmesini getirmiştir. Orta Asya’dan Anadolu’ya gelen Türkmenlerin hepsi göçebe değildir. Hakim devlet düzeni toprağın sahiplenilmesini kentler kurulmasını istemektedir. Devlet yerleşik hayata geçecek aşiretleri bıraktığı yerde bulmak,vergi ve asker almak istemektedir.
Ama hakim Türkmen Kimliği göçebeliktir. Türkmenler yerleşik yaşama geçen boydaşları için kötüleme ve hor görme amacıyla ‘Yatuk/Oturak” tabirini “Tembellik”ifadesiyle kullanmışlardır .
Yerleşik hayata geçip devlet gücünün yanında yer alan Türkmen nüfus ise; Göçer yaşamaya devam eden bu kitleyi ötekileştirecek “Yörük/Eşek Türk/Etrâk-ı bî idrâk(İdrâksiz Türk)” ifadeleriyle aşağılayacak ve bu kavga Osmanlı döneminde devşirmelerin devlete hakim olmaya başlamasıyla zirveye çıkacaktır.
Banaz bu kavganın neresinde dir?Bilemiyorum ama Osmanlı ve Selçuklu dönemi Banaz köylerinden görülen Büyük Oturak/Küçük Oturak isimlendirmesiyle var olan bu köyler yörede konu olan Yörük(Göçebe)/Oturak(Yerleşik)çekişmesinin mücadele sahasıdır.
Bu mücadele daha sonraları Cumhuriyetin yörükleri iskanıyla Kentli-Köylü ayrımında birbirini ötekileştirmeye devam etmiştir.
