Sevgili okurlar, bu yazımda sizlere kapak hastalığına bağlı kapak değişimi ihtiyacı olan hastalarda kullanılacak kapak tipleri ile ilgili bilgi vermek istiyorum.
Ülkemizde sıklıkla halen romatizma kaynaklı kalp kapak hastalıkları ön planda olsada, yaşla beraber gelişen kapakta taşlaşma, kapak yapısında bozulma gibi sebeplerle kapak değişim ameliyatlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Temel olarak iki tür yapay kalp kapağı mevcuttur. Bunlardan ilki mekanik yada metal kapaklar diğeri iste biyolojik yada canlı kapaklardır. Yapay kapaklar, bir dikiş halkasının iç kısmına yerleştirilmiş, açılıp kapanan ve kalp kapağının işlevini gören protezlerdir. İçteki kısım metal olursa mekanik, canlı dokudan olursa biyolojik adını veriyoruz.
Metal kalp kapakları adından da anlaşılacağı üzere metalden (aslında tam metal değil, pirolitik karbon adı verilen yapay bir malzemeden) üretilir. Bunların en önemli özelliği ömürlerinin teorik olarak sonsuz olmasıdır. Yani kırılma, bozulma teorik olarak olmaz. Ancak metal kalp kapağı kullanıldığında, bunların üzerinde pıhtı oluşma olasılığı olması sebebiyle hastalar "coumadin" adı verilen kuvvetli bir kan sulandırıcı kullanmalıdır. Bu ilaç her hastada farklı etki ettiği için belli aralıklarla kan verilerek, "INR" adını verdiğimiz tetkikle moniterizasyon yapılması gereklidir. Bu ilaç ömür boyu kullanılır ve tetkik de ömür boyu yapılır. İlacın dozu eksik kalırsa kapak üzerinde pıhtı oluşabilir, yüksek olursa kanama ihtimali olur. Dolayısıyla yakın takip gerektirir ve nısbi hasta açısından konforlu olmayabilir. Coumadin gebelikte kullanımında çocukta sakatlık yapabileceği için gebe kalmak isteyen genç kadınlarda metakl kapaklar pek tercih edilmemelidir. Bunun dışında yine ciddi kanama problemleri olan hastalarda kullanılmamalıdır. Her yaşta takılabilmesi ve teorik olarak ömrünün sonsuz olması ise avantajlarıdır.
Biyolojik kapaklar ise sığır kalp zarından dikilmek suretiyle, yada domuz kalp kapağının direk kendisi kullanılarak üretilir. Şunu belirtelim, Diyanet İşleri Başkanlığı bu kapakların kullanımına onay vermiştir. Bu kapakların avantajı "coumadin" kullanımını 3 aydan sonra gerektirmemesidir. Bu sebeple gebe kalmak isteyen genç kadınlarda tercih edilir. Yine kanama problemleri sebebiyle coumadin kullanamayacak hastalarda kullanılır. Ancak en büyük dezavantajı zamanla yapısal bozukluğa uğramalarıdır. Vücudun kalsiyum metabolizması ne kadar aktifse o kadar hızlı bozulur. Örneğin 20 yaşında bir hastada 3-5 yılda bozulurken, 75 yaşında bir hastada 20-25 yıl sorunsuz idare eder. Bu sebeple gebe kalmak isteyen bayanlar hariç, 65 yaş üzerinde kulanılması uygundur. 65 yaş üzerinde ömrü uzun olduğu için sıkıntı yaratmaz. Ancak bazen hasta isteğiyle, hasta kan sulandırıcı kullanmak istemediğinde de takılır. Bu durumda en büyük sorun, kapak hızlı bozulduğu için, ikinci operasyona ihtiyaç duyulmasıdır.
Kısaca kalp kapaklarının tercih sebeplerini ve seçenekleri anlatmaya çalıştım. Ancak, şunu unutmayalım, sizin isteğiniz çok önemli olsada, kapak tercihini doktorunızla konuşarak, doktorunuzun önerisi doğrultusunda karar vermeniz uygun olacaktır.
Bir sonraki yazıda, başka bir konuda görüşmek üzere esenlikler dilerim.
Doç. Dr. A. Barış Durukan
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı
